مهرسازی، هنر اعتباردادن به اسناد

مُهرها از گذشته نقش مهمی در هویت‌دادن و اعتباربخشیدن به سندها و نوشته‌ها داشته‌اند. امروزه نیز گرچه تکنولوژی و خلاقیت به خدمت این اعتباربخشی درآمده اما مهرها همچنان کارایی دارند و بااهمیت هستند. حسن موسوی از کاسبانی است که در زمینه مهرسازی در محله فلسطین فعالیت دارد و معتقد است مُهرسازی حرفه‌ای است که بیش از مردم،‌ ارگان‌ها و سازمان‌ها به آن نیاز دارند.

انتخاب جای مناسب، اولویت دارد

حسن موسوی متولد سال67 است و 5سالی است که به کار مهرسازی مشغول است. او درباره حرفه‌اش توضیح می‌دهد: «مهرسازی زیر نظر اتحادیه صنعت و چاپ قرار دارد و مهرها نیز بیشتر در بانک‌ها، ارگان‌ها و اداره‌ها استفاده می‌شوند. بنابراین شاغلان در این حرفه بیشتر با شرکت‌ها و ارگان‌های مختلف ارتباط دارند. از طرف دیگر هر شخصی نمی‌تواند به لحاظ قانونی مُهر داشته باشد و برای درخواست و دریافت آن باید پروانه مرتبط مانند پروانه مهندسی، پزشکی، وکالت و... از مرکز زیربط کسب کرده باشد و یا آگهی تأسیس شرکت را به همراه داشته باشد.»

او این‌کار را با مبلغی نزدیک به 10میلیون تومان برای اجاره مغازه و خرید وسایل راه‌اندازی کرده اما معتقد است اگر فردی بخواهد در حال حاضر چنین کاری را شروع کند باید حداقل 40، 50میلیون تومان هزینه کند. او ادامه می‌دهد: «یکی از عواملی که در ایجاد این کسب و کار ضروری است محل راه‌اندازی آن است. فرد باید خیابان مناسبی را برای مهرسازی در نظر بگیرد. برای ایجاد مغازه‌ای کوچک برای مهرسازی اولین ملاکی که باید به آن توجه داشت این است که در مجاورت چند بانک و شرکت قرار داشته باشد.»

احترام به خواسته مشتری

فرد در این‌کار باید با کامپیوتر و نرم‌افزار گرافیکی آشنایی داشته باشد و اطلاعات مرتبط را بداند. موسوی بیان می‌کند: «طراحی در کامپیوتر انجام می‌شود به همین دلیل فرد باید از برنامه‌ها و نرم‌افزارهای مرتبط شناخت داشته باشد. آموزش لازم با توجه به استعداد و علاقه فرد از یک تا 6ماه زمان می‌برد. با این حال آنچه مانند سایر مشاغل ضرورت دارد علاقه شخص به این حرفه است.»

این مُهرساز ادامه می‌دهد: «اخلاق و برخورد صحیح با مشتری نیز اهمیت زیادی دارد.گاهی ممکن است مشتری طرح نهایی را نپسندد. باید با او مدارا کرد و به خواسته‌اش احترام گذاشت. »
او به خلاقیت در این حرفه نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «تأثیر خلاقیت بیشتر، در زمان طراحی کار معلوم می‌شود. با این حال بیشتر مشتری‎ها طرح‌های مُهرهایشان را از قبل مشخص می‌کنند و آن را با خود به همراه دارند. از طرف دیگر بعضی مُهرها مانند مهرهای نظام مهندسی طرح خاصی دارد و باید طبق همان مهری که ارگان مربوط اعلام کرده طراحی شوند.»

تکنولوژی در مهرسازی

به گفته این کاسب پیشرفت تکنولوژی در استفاده از دستگاه‌ها و حتی دسته‌های مُهرها تأثیر گذاشته است. اکنون دستگاه‌های پیشرفته‌تری وارد بازار شده است. او در این باره می‌گوید: «مهرسازی در گذشته با سختی همراه بوده و به مرور با تولید دستگاه‌های جدید، نحوه کار راحت‌تر شده است. برای مثال سال‌ها قبل دستگاه‌های مربوط به این‌کار مجزا بودند؛ یک دستگاه، تینر داشت و دستگاه دیگر بخش نور بود. از کاغذ کالک نیز خبری نبود و باید کار را با کاغذ A4 انجام می‌دادیم. طوری‌که مانند عکاسی در تاریکخانه انجام می‌شد. به تدریج دستگاه‌ها پیشرفته شد.»

او درباره قدمت مهرسازی می‌گوید: «تا 20سال پیش از مُهرهای برنجی استفاده می‌شده است. اکنون مُهرهایی تهیه می‌شوند که لیزری هستند. مُهرهای لیزری با مهرهای ژلاتینی تفاوت دارد و گرچه پیشرفته‌تر است اما نتوانسته کیفیت ژلاتینی داشته باشد. به همین دلیل همه آن را نمی‌پسندند.»

تا 20سال پیش از مُهرهای برنجی استفاده می‌شده است. اکنون مُهرهایی تهیه می‌شوند که لیزری هستند

موسوی معتقد است مُهر یک وسیله ضروری به شمار می‌آید و به نظر می‌رسد که هیچ‌گاه از دور خارج نشود.

تأثیر دلار بر قیمت‌ها

برای راه‌اندازی مُهرسازی مغازه‌ای با فضای کوچک و یک نیروی کار کافی است اما اگر در کنار آن امور دیگری مانند نقشه‌کشی و گرافیک انجام شود باید متراژ مغازه نیز گسترش یابد و چند نیروی کار مشغول به کار شوند.
وضعیت اقتصادی و افزایش نرخ دلار بر روی این کار نیز تأثیرگذار است. او با تأکید بر این موضوع ادامه می‌دهد: «هزینه‌های انجام کار افزایش یافته است. اکنون مهرهای ساده که پلاستیکی و ساده است حداقل50هزار تومان قیمت دارد. ژلاتین‌های مصرفی نیز خارجی است و آن هم گران شده است.

ثبت بر روی ژلاتین

کاسب محله فلسطین درباره نحوه انجام کار مهرسازی می‌گوید: «ابتدا طرح مورد نظر در کامپیوتر طراحی و بر روی کاغذ کالک پرینت گرفته می‌شود. سپس کاغذ پرینت‌گرفته شده را روی ژلاتین قرار داده و داخل دستگاه شست‌و‌شو می‌گذاریم. کاغذ موردنظر 5 تا 6دقیقه نور می‌بیند. سپس آن را برداشته در قسمت پایین دستگاه که دارای تینر است قرار می‌دهیم. تینر موجود سبب می‌شود قسمتی که نوشته دارد مقاوم و برجسته شود و جایی که بدون نوشته است تخت و به اصلاح خورده شود. این بخش کار نیاز به دقت در زمان دارد که طی تجربه به دست آمده است. اگر زمان زیادی صرف آن شود خراب می‌شود. پس از آن ژلاتین را بیرون آورده و در قسمت بالای دستگاه زیر نور مهتابی (قسمتی که نور دارد) به مدت 2 تا 3دقیقه می‌گذاریم. در نهایت کار را بر روی دسته مهرهای اتوماتیک می‌چسبانیم.»

استقبال از محصول ایرانی

دسته مهرهای اتوماتیک با شکل‌ها و انواع متفاوتی مانند جیبی و ایستاده در بازار ارائه می‌شوند. برندهای مختلفی نیز در این زمینه وجود دارند. با این حال بسته به نوع سلیقه مشتری و مقدار هزینه پرداختی برای مهر انتخاب می‌شوند. آقای موسوی نمونه‌هایی از آن‌ها را که در داخل مغازه قرار دارد نشان می‌‌دهد و در این باره بیان می‌کند: «برندهای ایرانی نسبت به برندهای خارجی قیمت ارزان‌تر و مناسب‌تری دارند. 

در حال حاضر برندهای خارجی گران شده است و به همین دلیل زمانی که مشتری از نرخ‌ها اطلاع می‌یابد ترجیح می‌دهد هزینه کمتری برای آن بپردازد.با وجود این شکل‌های ظاهری دسته‌های اتومات خارجی نسبت به مدل‌های ایرانی زیباتر است. ضمن اینکه فنر و جوهر استامپ آن نیز بهتر و باکیفیت‌تر است. اکنون به دلیل افزایش هزینه‌ها مشتری‌ها بیشتر از محصول ساخت کشور خود استقبال و استفاده می‌کنند.»